Đánh chắn là một trò chơi giải trí dân gian có lịch sử lâu đời và hiện vẫn giữ được sức hút mạnh mẽ. Được coi là một trò chơi trí tuệ mang tính thể thao và khoa học, chắn không chỉ đòi hỏi sự nhanh nhạy mà còn cần sự am hiểu sâu sắc về luật chơi và các chiến lược. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện về bộ bài chắn, cách chơi, luật chơi, và các cước ù, giúp bạn nắm vững kiến thức để trở thành một người chơi chắn xuất sắc.
Bộ Bài Chắn
Bộ bài chắn bao gồm 100 lá bài, được rút ra từ bộ bài Tổ Tôm 120 lá, sau khi loại bỏ 20 lá gọi là quân “Yêu” (Nhất Văn, Nhất Vạn, Nhất Sách, Thang Thang). Trong số 100 lá bài còn lại, có 4 lá bài đặc biệt gọi là Chi Chi (màu đỏ). Các lá bài còn lại được chia thành ba chất: Vạn, Văn, và Sách, với mỗi chất có các số từ Nhị đến Cửu, cộng với một lá Chi Chi.
Các Thành Phần Trong Bộ Bài Chắn:
- Số: Các số chữ Hán từ Nhị (2 nét) đến Cửu (dài hơn chữ “h”). Lá đặc biệt là Chi Chi.
- Chất: Ba chất gồm Vạn, Văn, và Sách. Để dễ nhớ, bạn có thể sử dụng câu dân gian “Văn chéo, Vạn vuông, Sách loằng ngoằng.”
Bộ bài chắn bao gồm các lá bài như: Nhị Vạn, Nhị Văn, Nhị Sách, Tam Vạn, … Cửu Vạn, Cửu Văn, Cửu Sách và Chi Chi. Mỗi lá bài có 4 lá giống nhau. Tổng số lá bài trong bộ chắn là 100 lá: (3 chất * 8 số + 1 Chi Chi) * 4 lá = 100 lá bài. Trong đó, chỉ có 20 lá đỏ, bao gồm 4 lá Chi Chi, 4 lá Cửu Vạn, 4 lá Cửu Sách, 4 lá Bát Vạn, và 4 lá Bát Sách. Phần còn lại là 80 lá đen.
Cách Chơi Chắn
Chắn có cách chơi tương tự như đánh phỏm, với tối đa 4 người chơi, mỗi người nhận 19 lá bài. Số lá bài còn lại được đặt dưới chiếu gọi là nọc.
Quy Tắc Cơ Bản:
- Bốc Bài: Mỗi người chơi lần lượt bốc một lá từ nọc. Sau khi bốc, người chơi có thể ăn lá vừa bốc hoặc ăn lá của người chơi trước nếu phù hợp. Nếu không ăn, người chơi sẽ phải đánh đi một lá bài khác.
- Ăn Bài: Người chơi có thể ăn một lá bài nếu nó phù hợp với một bộ bài trên tay mình. Sau khi ăn, người chơi phải đánh đi một lá khác. Bộ bài trong chắn bao gồm:
- Chắn: Hai lá giống hệt nhau (ví dụ: 2 lá Cửu Văn, hoặc 2 lá Bát Sách).
- Cạ: Hai lá cùng số nhưng khác chất (ví dụ: Cửu Vạn và Cửu Văn).
- Ù: Mục tiêu cuối cùng là có một bài gồm toàn các bộ chắn hoặc cạ, không có lá lẻ. Khi bài của bạn bao gồm ít nhất 6 chắn và 4 cạ thì bạn sẽ ù.
Các Kiểu Ù:
- Ù Rộng: Khi bài đã có đủ 6 chắn và 3 cạ, và một con què (lá chờ). Nếu lá bốc từ nọc hợp với lá chờ thành một chắn hoặc cạ nữa, thì bạn đã ù rộng.
- Ù Bạch Thủ: Khi bài của bạn có 5 chắn và 4 cạ cùng một con què, và khi bốc lá từ nọc giúp bạn thành một chắn, bạn đã ù bạch thủ.
Luật Chơi Chắn
Các Lỗi Khi Chơi:
- Ăn Treo Tranh: Lỗi này xảy ra khi bạn lấy quân què để ăn cặp với quân đã có sẵn mà đáng lẽ phải hạ chắn.
- Ăn Trái Vỉ: Khi ăn một cạ mà không đặt lá bài ăn được ở dưới, mà để lá bài trên tay chồng lên, được gọi là ăn trái vỉ.
- Chíu Được Nhưng Ăn Thường: Nếu có ba lá giống nhau và có thể chíu nhưng lại ăn lá bài khác, bạn đã phạm lỗi.
- Ăn Chọn Cạ: Lỗi này xảy ra khi bạn lấy một quân trong cạ sẵn có để ăn thành cạ khác.
- Bỏ Chắn Ăn Chắn: Lỗi khi trước đó đã bỏ không ăn chắn nhưng sau đó lại ăn chắn đó.
- Bỏ Cạ Ăn Cạ: Lỗi khi trước đó đã bỏ ăn cạ nhưng sau lại ăn cạ.
Các Lỗi Bị Bắt Báo Ngay:
- Bỏ Chắn Ăn Chắn: Bỏ chắn không ăn nhưng sau đó lại ăn chắn đó.
- Đánh Cạ Ăn Cạ: Đã đánh cạ rồi mà vẫn ăn cạ khác.
- Đánh Rồi Lại Ăn Cạ Cùng Hàng: Đã đánh một quân rồi lại ăn cạ cùng hàng.
Phạt Khi Vi Phạm:
- Ù Láo: Nếu bạn hô ù khi chưa đủ điều kiện, bạn sẽ bị phạt.
- Xướng Sai: Xướng thiếu hoặc thừa cước sẽ bị phạt bằng 8 đỏ 2 lèo.
- Bỏ Ù: Bỏ ù để chờ cước to hơn sẽ bị phạt 8 đỏ 2 lèo.
- Ù Thiếu Điểm: Nếu ù mà không xướng đúng điểm theo thiết lập, bạn sẽ bị phạt.
Cước Ù Khi Chơi Chắn
Các cước ù đặc biệt giúp bạn tăng thêm tiền thưởng khi ù. Dưới đây là các cước thường gặp:
- Xuông: Khi bài ù không có điểm đặc biệt.
- Thông: Khi ù liên tiếp từ ván trước và ván hiện tại.
- Chì: Khi ù lá bốc từ nọc.
- Thiên Ù: Khi có cái và ù ngay lập tức với ít nhất 6 chắn.
- Địa Ù: Khi ù từ lá bốc đầu tiên mà chưa ăn hoặc đánh gì.
- Chíu Ù: Khi chíu và ù cùng một lúc.
- Có Chíu: Khi đã chíu một hoặc nhiều lần.
- Ù Bòn: Khi tách 1 lá ra để ăn chắn thêm 1 lần nữa.
- Bạch Thủ: Khi có 5 chắn và ù với 6 chắn.
- Tám Đỏ: Khi ù với đúng 8 lá đỏ.
- Kính Tứ Chi: Khi ù với đúng 4 lá Chi Chi.
- Lèo: Khi có cả Cửu Vạn, Bát Sách, và Chi Chi.
- Tôm: Khi có cả Tam Vạn, Tam Sách, và Thất Văn.
- Hoa Rơi Cửa Phật: Khi có Ngũ Vạn và ù Chì Bạch Thủ Nhị Vạn.
- Ngư Ông Bắt Cá: Khi có Chi Chi, Ngũ Sách và ù Chì Bạch Thủ Bát Vạn.
Kết Luận
Chắn không chỉ là một trò chơi dân gian mà còn là một thử thách trí tuệ đầy hấp dẫn. Để chơi tốt, bạn cần nắm vững các quy tắc và luật chơi, cũng như hiểu rõ các cước ù để tối ưu hóa điểm số và phần thưởng. Hy vọng rằng với hướng dẫn chi tiết này, bạn sẽ tự tin hơn khi tham gia vào trò chơi chắn và có những giây phút giải trí thú vị.
